
Oczywiście nie o elektrowni będzie, ale o Tadeuszu K. i Uniwersale. Trwa powstanie kościuszkowskie, wojsko powstańcze staje w obozie pod Połańcem. Są problemy z aprowizacją, grozi rosyjski atak; Kościuszko zastanawia się, w jaki sposób zachęcić chłopów do udziału w powstaniu, jak zmotywować już istniejące oddziały kosynierów i jak uspokoić szlachtę. Wiadomo, jak da się jednym, trzeba zabrać innym. 7 maja 1794 roku Tadeusz Kościuszko wydaje w imieniu rządu krajowego Rzeczypospolitej Obojga Narodów Uniwersał Połaniecki, dokument, na mocy którego chłopi otrzymali wolność osobistą [jednak po spełnieniu określonych warunków] oraz ograniczono poddaństwo włościan. Uniwersał Połaniecki zalegalizował oddziały kosynierów, co w pewnej mierze przyczyniło się do wzrostu ich liczebności. Niemniej nie nastąpił jakiś niesamowity boom, o nie. Polski chłop był nieufny. I słusznie. Gdy powstanie upadło, wszelkie zapisy i obietnice przestały obowiązywać. Jakkolwiek gorzko to zabrzmi, chłopami manipulować próbował każdy. Wszak nie li tylko z dobrego serca i przesłanek demokratycznych Kościuszko podpisał Uniwersał. Minęło trochę czasu, wybuchło powstanie styczniowe i „batiuszka car” w 1864 roku uwłaszcza chłopów. Wszak nie z miłości do nich, ale po to, by odciągnąć ich od powstania. I przynajmniej po części udaje się to, bo zdarza się, że polski chłop polskiego powstańca na carski posterunek doprowadza w postronkach. Smutne to i gorzkie, a miało być optymistycznie i patriotycznie i postępowo. Ale ja tam nie jestem za opcją bezkrytycznego „krzepienia serc”, o nie! W każdym razie idea Kościuszki, jeśli odciąć ją od ścisłego kontekstu, niewątpliwie jest budująca. I świetlana. A jako że jesteśmy narodem lubującym się w narodowych mitach, Uniwersał Połaniecki głęboko zapadł w świadomość publiczną, stając się symbolem chłopskiej wolności, demokratyzmu, postępu. Dlatego też w miejscu ogłoszenia uniwersału w 100 rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki, w r. 1917, został usypany kopiec upamiętniający to wydarzenie. Co roku w dniu ogłoszenia Uniwersału odbywają się tu religijno-patriotyczne uroczystości.









