błyskoporek podkorowy czaga

Gatunek objęty ochroną częściową na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.

Owocnik - należy do grzybów pasożytujących, szczególnie na brzozie. Atakuje osłabioną lub zranioną część drzewa, powodując w konsekwencji jego chorobę. Tworzy guzowatą, spękaną, brodawkowatą narośl znacznych rozmiarów. Może przybierać różne kształty, owalne, eliptyczne, półwalcowate i nieforemne. Bardzo mocno związana z bazą. Masa podobna do bryły żużlu. Powierzchnia jest głęboko spękana, wyschnięta, twarda i łupliwa. Przybiera barwę czarnobrunatną, czarnogranatową i widocznymi rudobrązowymi odcieniami. Jest to osłona zewnętrzna, którą grzyb poprzez działanie na korę formuje w masę i kształty. Sam owocnik grzyba atakuje od wewnętrznej strony, jest płaski i cienki. Ma kolor rdzawobrązowy, rdzaworudawobrązowy, brązowy. Całość owocnika i kory jest matowa.

Pory - kanciasto-koliste lub wydłużone, 0.1-0.3 mm średnicy, 3-4 na mm; początkowo ich powierzchnia jest jasna, żółtawooliwkowobrunatna, z białawym lub szarawym gęstym nalotem na gładkich lub ząbkowanych ostrzach, z wiekiem ciemnobrązowa. Przy krawędzi owocnika tkanka jest zgrubiała, jej grubość osiąga 2.5-4 mm. Tworzą się tam bardzo cienkie, białe twory, następnie ciemniejące i grubiejące, podważające korę i umożliwiające rozrost owocnika. Owocnik w miarę rozwoju rozczepia pień drzewa i poprzez powstałe szczeliny mogą wydostać się zarodniki.

Rurki - jednowarstwowe, ukośne. Długości od 1 do 3 mm. Stanowią całą grubość owocnika.

Miąższ - świeży jest skórzasto-mięsisty, korkowaty, suchy twardy i łamliwy. Zapach jest lekko winny, dość przyjemny, podobny do zapachu brzozowego drewna. Bez określonego smaku.

Wysyp zarodników - bezbarwny.

Występowanie - w Polsce niezbyt częsty, zauważany głównie na brzozie, poza tym rzadko na innych drzewach liściastych. Resupinatowe owocniki tworzą się na zamierających lub martwych drzewach, narośla już na żywych drzewach, szczególnie na brzozach.

Zastosowanie - niejadalny.

Uwagi - w medycynie ludowej ze sproszkowanego owocnika przygotowywano wywary jako lek na dolegliwości żołądkowe. Znany pod rosyjską nazwą czaga-chaga. Zawarte w grzybni substancje charakteryzuje działanie cytostatyczne. Trwają badania nad wykorzystaniem go jako surowca do produkcji leków onkologicznych. Stwierdzono już właściwości hamowania przerzutów chorych tkanek rakowych i wzrostu tych tkanek, dzięki zastosowaniu preparatów z tego grzyba.

Uwagi ogólne Huba brzozowa działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, wzmacniająco. Zwiększa odporność organizmu. Pobudza wytwarzanie interferonu, substancji przeciwwirusowej, obecnej u ludzi i zwierząt. Jeżeli słuszne jest przekonanie, że wirusy są przyczyna powstawania niektórych nowotworów, to wyciągi z omawianego grzyba mogą mieć znaczenie pomocnicze zarówno w chorobie nowotworowej, jak i w chorobach wirusowych. Stosowanie wyciągów z huby może być korzystne w okresie przed operacją i po operacji, bo przypuszczalnie zmniejsza ryzyko przerzutów oraz wydłuża okres przeżycia.

Uwagi - grzyb nadrzewny, pasożytniczy. Powoduje białą zgniliznę drewna.

Inne nazwy zwyczajowe- huba ukośna, huba skośnorurkowa, czaga, czyr brzozowy, włóknouszek ukośny, błyskoporek ukośny, huba brzozowa, czarna huba.

Literatura
1.Domański S., 1965, Flora Polska. Grzyby.
2. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda - Grzyby i ich oznaczanie.