płucnica islandzka

Gatunek objęty ochroną częściową na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.

Plecha:

Listkowato-krzaczkowata, wysokości do 8 cm, w postaci kępek lub luźnych murawek naziemnych, sztywna, głęboko wcinana, bez wyraźnego uczepu. Powierzchnia górna oliwkowo- lub brunatno-zielona albo brunatna, u nasady czerwono nabiegła, lśniąca. Odcinki o zmiennych kształtach i wielkości, szerokości 3-10(30) mm, nieregularnie rozgałęzione, płytko rynienkowate lub prawie płaskie, z licznymi kolcowatymi wyrostkami, na końcach krótko poszerzone i odgięte do tyłu. Każda rzęska posiada na szczycie twór tzw. spermogonium, zawierające wewnątrz liczne spermacje. Dolna strona jaśniejsza od górnej, z licznymi, białymi pseudocyfelami rozmieszczonymi równomiernie. W plesze znajdują się zielenice protokokkoidalne.

Owocniki:

Apotecja, występują rzadko, 5-10 mm średnicy. Tarczki brunatne. Brzeżek plechowy cienki. Zarodniki 1-komórkowe, bezbarwne, o wymiarach 8-10 x 3-5 mikrometrów, po 8 w worku. Wytwarza zarodniki, ale rozmnażanie płciowe występuje rzadko. Rozmnaża się głównie poprzez fragmentację plechy lub rozproszenie izydiów i sorediów.

Barwienia:

C-, K-, KC-, Pd+ pomarańczowe, UV-. Miąższ Pd+ żółty, po chwili pomarańczowy (reakcja widoczna przez pseudocyfele bez nacinania plechy).

Metabolity wtórne:

Kwas cetnarowy, lichenostearowy, fumarowy, szczawiowy i winowy oraz lichenina i izolichenina.

Podłoże i ekologia:

Występuje w różnych siedliskach, w tym na wrzosowiskach, wydmach, torfowiskach, łąkach i w lasach szpilkowych. Preferuje piaszczystą i próchniczną glebę.

Występowanie:

W strefie umiarkowanej większości kontynentów. Pospolita w całej Polsce, częstsza na zachodzie.

Uwagi:

Cenny surowiec farmaceutyczny, wykorzystywany do leczenia schorzeń układu oddechowego i pokarmowego, ponadto działa wzmacniająco, bakteriobójczo i dostarcza jodu. Wykazano także hamujący wpływ preparatów z płucnicy na rozwój komórek nowotworowych. Gatunek w Polsce zagrożony i objęty ochroną częściową.

Opracował: Grzegorz Gajkowski